Egzamin adwokacki 2024, egzamin radcowski 2024 – możliwe tematy – analiza danych historycznych

6 kwietnia 2024 legalvenue Porady

Witajcie ponownie w meandrach egzaminów adwokackich i radcowskich, gdzie każdy rok niesie ze sobą nowe zmiany i wyzwania. Wkrótce kolejni przyszli adwokaci i radcowie prawni zmierzą się z egzaminami prawniczymi. Czas więc na podsumowanie, analizę i przygotowanie do tego, co może nas czekać w 2024 roku.

Tegoroczny egzamin zbliża się wielkimi krokami. Nic więc dziwnego, że zaczynamy rozważać, co mogłoby pojawić się w tym roku. Jednak, zamiast gubić się w labiryncie spekulacji, warto spojrzeć na sprawę metodologicznie. Analiza danych z poprzednich lat pokazuje, że istnieją pewne wzorce i tendencje, które warto brać pod uwagę. Przeglądając historyczne tematy egzaminacyjne możemy lepiej zrozumieć, czego spodziewać się w tegorocznej edycji. Co więcej, możemy wcześniej przygotować się na poziom trudności. Analiza tematów egzaminów radcowskich i adwokackich z ubiegłych lat pozwala także na przyjęcie w tych ostatnich tygodniach bardziej indywidualnego toku powtórek. Badając dane historyczne dostrzeżemy jakie zagadnienia powinniśmy jeszcze dopracować. Może okazać się to pomocne, jeśli w niektórych obszarach nie czujemy się pewnie.

Nie jest to oczywiście jedyny sposób na sukces, ale na pewno wartościowy kierunek w finalnych przygotowaniach do egzaminów. Dlatego z przyjemnością przedstawiamy naszą analizę dotychczasowych zagadnień egzaminacyjnych. Mamy nadzieję, że okaże się ona pomocna podczas ostatnich przygotowań.

W naszej analizie bierzemy pod lupę egzaminy prawnicze z lat 2009-2023, rozpatrując zarówno egzaminy adwokackie, jak i radcowskie. Każdy z egzaminów badamy z podziałem na części – karną, cywilną, gospodarczą, administracyjną i etykę zawodową. Przed nami intensywne doskonalenie wiedzy!

1. Egzamin adwokacki 2024
a. Karne
b. Cywilne
c. Gospodarcze
d. Administracyjne
e. Etyka zawodowa
2. Egzamin radcowski 2024
a. Karne
b. Cywilne
c. Gospodarcze
d. Administracyjne
e. Etyka zawodowa

Egzamin adwokacki 2024

Część 1. Karne

Od 2009 roku nie uległo zmianie pismo procesowe, które wymagane jest od zdających egzamin adwokacki z zakresu prawa karnego. W 2023 roku, podobnie jak w latach poprzednich, kandydaci musieli przygotować apelację w imieniu oskarżonego. Ta konsekwencja w treści egzaminów pokazuje, że mimo zmieniającego się otoczenia prawno-procesowego, pewne fundamenty pozostają niezmienne.

Co do tematów, mieliśmy już:

2009– apelacja; błędna kwalifikacja czynu; brak zbiegu kumulatywnego; brak odczytania zeznań z postępowania przygotowawczego mimo sprzeczności; usiłowanie nieudolne; orzeczenie kary przekraczającej sumę kar jednostkowych; nie zaliczenie aresztu na poczet kary; rażąca niewspółmierność kar;
2010– apelacja; błędna kwalifikacja czynów; błąd prawa materialnego – wykroczenie a nie przestępstwo; zbieg przestępstw; recydywa; odmowa składania zeznań przez osobę bliską; orzeczenie kary przekraczającej sumę kar jednostkowych;
2011– apelacja; bezwzględna przyczyna odwoławcza; res iudicata; błędna kwalifikacja czynu; recydywa;
2012– apelacja; przedawnienie karalności; brak wniosku pokrzywdzonego – bezwzględna przyczyna odwoławcza; naprawienie szkody – odsetki;
2013– apelacja; odmowa zeznań oskarżonego jako dowód; zaliczenie aresztu na poczet odbywania kary w innej sprawie a recydywa; zadośćuczynienie;
2014– apelacja; błędny opis czynu-naruszenie prawa materialnego; przedawnienie karalności; przestępstwo ścigane na wniosek; obligatoryjne złagodzenie kary; zaliczenie okresu zatrzymania na poczet kary;
2015– apelacja; czynny żal; obligatoryjne umorzenie; zatarcie skazania; błędna kwalifikacja; zakaz dowodowy; bezpodstawna odmowa składania zeznań; nie odczytanie zeznań z postępowania przygotowawczego; zaliczenie okresu zatrzymania na poczet kary;
2016– apelacja; brak podstaw do wznowienia dochodzenia; społeczna szkodliwość czynu; obligatoryjne umorzenie postępowania; brak wniosku pokrzywdzonego; błędna ocena stanu faktycznego; recydywa;
2017– apelacja; błąd w ustaleniach faktycznych; skutki odmowy zeznań; błędna kwalifikacja czynu; brak wniosku pokrzywdzonego;
2018– apelacja; błędne oddalenie wniosków dowodowych; zaniechanie uprzedzenia oskarżonego o możliwości zmiany kwalifikacji prawnej; res iudicata; bezwzględna przyczyna odwoławcza; czyn ciągły; nawiązka;
2019 – apelacja; bezwzględna przyczyna odwoławcza; brak skargi uprawnionego oskarżyciela; zakazy dowodowe; błędna kwalifikacja czynu; błąd w subsumpcji;
2020 – apelacja; brak podstaw do orzeczenia przepadku; zastąpienie dowodu z wyjaśnień oskarżonego treścią notatki urzędowej; wyrok wydany po zatarciu skazania; błędna kwalifikacja prawna czynu;
2021 – apelacja; błąd przy przeprowadzaniu ustaleń faktycznych w postępowaniu przygotowawczym – zasada okazania bezpośredniego; błędna ocena dowodu z wyjaśnień oskarżonego i błąd w ustaleniach faktycznych; błędna kwalifikacja prawna; bezwzględna przyczyna odwoławcza;
2022 – apelacja; niezasadne uwzględnienie wniosku oskarżonego o wydanie wyroku skazującego bez przeprowadzania postępowania dowodowego; błędna kwalifikacja prawna czynu; recydywa; bezwzględna przyczyna odwoławcza; brak pouczenia.
2023 – apelacja; błąd prawa materialnego; usiłowanie udolne vs usiłowanie nieudolne; błąd w subsumpcji; błędna kwalifikacja czynu; zatarcie skazania; niezwolnienie od kosztów sądowych; zaliczenie okresu rzeczywistego pozbawienia wolności na poczet kary.

W konsekwencji w 2024 roku prawdopodobnie należy znowu oczekiwać (1) apelacji (2) obrońcy.

Być może w końcu pojawi się zadanie wymagające sporządzenia apelacji pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego (choć u przyszłych adwokatów jest to mało prawdopodobne).

Przy widocznym powyżej trendzie raczej mało prawdopodobne jest wystąpienie w kolejnych latach innej tematyki. Warto odnotować, że najczęściej podstawą wniesienia apelacji w kazusie z prawa karnego jest (dotąd aż 5 razy) bezwzględna przyczyna odwoławcza. Bardzo często pojawia się także błędna kwalifikacja prawna czynu, zatem nie należy bagatelizować powtórzenia prawa materialnego.

Część 2. Cywilne

Podobnie jak w przypadku egzaminu adwokackiego z prawa karnego, zadanie na egzaminie z prawa cywilnego najczęściej obejmuje napisanie apelacji. Od 2009 roku cztery razy pojawiła się apelacja wnioskodawcy w nieprocesie (lata 2009, 2016, 2021, 2023), w pozostałych przypadkach była to apelacja powoda w procesie.

Najprawdopodobniej znowu pojawi się apelacja w procesie, przy czym tym razem nie można wykluczyć apelacji pozwanego . Należy jednak przygotować się także na apelację w nieprocesie, bo dane pokazują, że komisja sięga po nią w ostatnich latach coraz częściej – w tym w ubiegłym roku.

Co do tematów, mieliśmy już:

2009 – apelacja; stwierdzenie nabycia spadku;
2010 – apelacja; zadośćuczynienie z tytułu zakażenia wirusem HCV przeciwko ZUS;
2011 – apelacja; odszkodowanie z tytułu niewykonania umowy zlecenia;
2012 – apelacja; zadośćuczynienie i ustalenie; – wypadek komunikacyjny z udziałem małoletniego;
2013 – apelacja; odszkodowanie z tytułu nienależycie wykonanej umowy (wady budynku);
2014 – apelacja; zachowek;
2015 – apelacja; odszkodowanie i zadośćuczynienie (wypadek na niezabezpieczonym remontowanym chodniku);
2016 – apelacja; podział majątku wspólnego;
2017 – apelacja; odszkodowanie – samochód zastępczy;
2018 – apelacja; odszkodowanie – czyn niedozwolony;
2019 – apelacja; odszkodowanie i zadośćuczynienie – wypadek drogowy, małoletni, przyczynienie się;
2020 – apelacja; odszkodowanie z tytułu niedostarczenia przez gminę lokalu socjalnego;
2021 – apelacja; dział spadku;
2022 – apelacja; roszczenie regresowe ubezpieczyciela.
2023 – apelacja od postanowienia wstępnego; dział spadku, zasiedzenie

Co do rodzaju pisma raczej standardowo należy spodziewać się w tym roku (1) apelacji, (2) pozwanego lub powoda (wnioskodawcy/uczestnika).

(3) Natomiast co do tematu samego zadania, to zdecydowanie najczęściej pojawiają się kwestie odszkodowawcze i zadośćuczynienie. W ubiegłym roku udało nam się trafnie wytypować, że w końcu pojawi się zagadnienie z zakresu prawa rzeczowego (przewidywaliśmy m.in. zasiedzenie). W kazusie z 2023 r. rzeczywiście zadanie skupiało się głównie na tematyce zasiedzenia. Co czeka nas w 2024 roku? Niewykluczone, że tym razem będzie to (byłby to pierwszy raz) kazus z zakresu prawa rodzinnego np. rozwód lub alimenty.

Część 3. Gospodarcze

W części gospodarczej egzaminów prawniczych obserwujemy znaczącą różnorodność zagadnień prawnych. Kazusy mogą dotyczyć przygotowania umów, pozwów, statutów, apelacji, opinii prawnych.

Analiza tematów pojawiających się od 2009 pozwala na stwierdzenie, że w przeważającej większości (bo aż 10 razy, wliczając w to ustawę o zastawie rejestrowym, a także rok 2022 – tj. umowę ze sp. z o.o. w tle) były to umowy z Kodeksu cywilnego. Natomiast z zagadnieniami stricte z Kodeksu spółek handlowych zdający mieli do czynienia 4 razy (2011, 2015, 2016, 2020), z czego dwukrotnie dotyczyły spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, raz spółki partnerskiej i raz spółki jawnej.

Pismo procesowe pojawiło się dotąd trzy razy, w tym pozwy dwa razy, a apelacja – tylko raz. Co do pozwów to w obu przypadkach były to pozwy o zapłatę (wliczając odpowiedzialność subsydiarną członków zarządu z art. 299 ksh).

Co do tematów, mieliśmy już:

2009 – umowa spółki cywilnej;
2010 – umowa pożyczki;
2011 – umowa spółki partnerskiej;
2012 – umowa zastawu rejestrowego;
2013 – umowa dostawy;
2014 – pozew o zapłatę;
2015 – pozew z art. 299 ksh;
2016 – apelacja pozwanego – stwierdzenie nieważności uchwały wspólników;
2017 – umowa dzierżawy;
2018 – umowa sprzedaży;
2019 – umowa komisu (dotyczącą sprzedaży rzeczy ruchomej) – z udziałem sp. k-a i jednoosobowej sp. z o.o.;
2020 – umowa spółki jawne;
2021 – przedwstępna umowa najmu;
2022 – warunkowa umowa sprzedaży udziałów w sp. z o.o.
2023 – umowa pożyczki pomiędzy spółką jawną a spółdzielnią

Jeśli chodzi o rok ubiegły, to kazus egzaminacyjny wymagał zarówno zastosowania przepisów o umowie pożyczki z KC, jak i znajomości przepisów KSH, a także – i to jest pewna nowość – Prawa spółdzielczego. Zdający musieli także wykazać się bogatą wiedzą z zakresu sposobów zabezpieczania wierzytelności.

Na podstawie danych historycznych i częstotliwości pojawiania się zagadnień z KC i KSH za najbardziej prawdopodobny temat w 2024 roku można uznać (1) umowę (2) z Kodeksu cywilnego.

W tym roku typowalibyśmy pojawienie się umowy agencyjnej lub umowy o dzieło – między przedsiębiorcami, ewentualnie umowy o świadczeniu usług. Nigdy dotąd nie pojawiła się jednak umowa spółki komandytowej, ani kwestie związane P.S.A., dlatego ich także nie należy wykluczać.

Część 4. Administracyjne

Zadanie z zakresu prawa administracyjnego dla przyszłych adwokatów od lat, niezmiennie, polega na przygotowaniu skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. W tym obszarze nie widać perspektywy zmian. Pojawiają się co prawda sugestie, że może w końcu będzie to skarga kasacyjna, która pojawiła się dwukrotnie u radców (2017 i 2018 r.). Niemniej niezależnie od tego, katalog potencjalnych zagadnień egzaminacyjnych z prawa administracyjnego jest bardzo szeroki. W roku 2023 także pojawiła się skarga do WSA.

Co do tematów, mieliśmy już:

2009 – decyzja o wywłaszczeniu nieruchomości;
2010 – odwołanie od lokalizacji inwestycji celu publicznego;
2011 – decyzja o zatwierdzeniu projektu i pozwoleniu na budowę zakładu pogrzebowego;
2012 – decyzja o wymeldowaniu z pobytu stałego;
2013 – decyzja o naliczeniu opłaty adiacenckiej (UGN);
2014 – decyzja o inwestycji celu publicznego – budowa zbiornika oraz ustalenie odszkodowania za wywłaszczenie (operat);
2015 – decyzja Powiatowego Państwowego Inspektora Sanitarnego dot. spełnienia wymagań higienicznych w barze;
2016 – decyzja o odmowie skierowania do domu opieki społecznej;
2017 – decyzja o skierowaniu na badania psychologiczne w zakresie psychologii transportu w celu ustalenia istnienia lub braku przeciwwskazań psychologicznych do kierowania pojazdem;
2018 – decyzja o umorzeniu postępowania w sprawie legalności instalacji i eksploatacji nawiewno-wywiewnych mechanicznych urządzeń klimatyzacyjnych;
2019 – decyzja o umorzeniu postępowania odwoławczego w sprawie niezbędności zajęcia nieruchomości sąsiedniej w celu prowadzenia prac budowlanych;
2020 – decyzja o uchyleniu zaskarżonej decyzji i unieważnieniu paszportu; legitymacja fundacji do wniesienia odwołania; wniosek o wstrzymaniu decyzji;
2021 – decyzja ustalająca wysokość odszkodowania za nieruchomość wywłaszczoną pod drogę;
2022 – skarga na bezczynność w udzieleniu informacji publicznej, względnie skarga na przewlekłość (która również była dopuszczalna zgodnie z wytycznymi Komisji).
2023 – skarga na decyzję utrzymującą w mocy decyzję o skreśleniu z ewidencji egzaminatorów wojewódzkiego ośrodka ruchu drogowego.

W 2023 roku najbardziej prawdopodobne jest ponowne wystąpienie (1) skargi do WSA (2) na decyzję organu II instancji. Niemniej jednak, nie można całkowicie wykluczyć możliwości skargi kasacyjnej, ponieważ Ministerstwo Sprawiedliwości zawsze może nas zaskoczyć. Być może w końcu pojawi się skarga na akt prawa miejscowego lub na postanowienie np. odmawiające wszczęcia postępowania lub stwierdzające niedopuszczalność odwołania.

Część 5. Etyka zawodowa

Zdający egzamin adwokacki często przypisują niewielką wagę części z zakresu etyki zawodowej. Jednakże zaniedbanie tego obszaru może być krótkowzroczne. Dobra znajomość i zrozumienie przepisów Kodeksu Etyki Adwokackiej oraz Prawa o adwokaturze są kluczowe nie tylko dla egzaminu, ale również dla profesjonalnego wykonywania zawodu adwokata.

Zadanie egzaminacyjne dotyczące etyki zawodowej u adwokatów wymaga nie tylko znajomości przepisów, ale także umiejętności analizy i interpretacji. Opracowanie opinii prawnej (pojawiającej się rokrocznie) w zakresie przewinień etycznych może wydawać się proste, jednak nie należy bagatelizować jego złożoności . Kluczowe jest też posiadanie wszechstronnej wiedzy na temat etyki zawodowej, co umożliwia skuteczne radzenie sobie z różnorodnymi zagadnieniami pojawiającymi się w kazusach egzaminacyjnych.

Co do tematów, mieliśmy już:

2016 – naruszenia zasad wykonywania zawodu i zasad etyki – pobieranie stałej opłaty za polecenie klienta adwokatowi przez „kancelarię odszkodowawczą”; – korzystanie z reklamy w Internecie; – posłużenie się notatką z negocjacji ugodowych w procesie; – granice wolności słowa adwokata wykonywującego czynności procesowe;
2017 – naruszenia zasad wykonywania zawodu i zasad etyki – prowadzenie działalności w lokalu z osobą, która prowadzi działalność nie licującą z godnością zawodu; – nie spełnienie pozostałych wymogów dot. lokalu; – nieprawidłowe zabezpieczanie tajemnicy adwokackiej; – wysyłanie oferty usług do osób, które o to nie prosiły; – zasada koleżeństwa; – nie poinformowanie innego pełnomocnika i sądu o przejęciu sprawy; – konflikt interesów (były klient); – porozumiewanie się z pełnomocnikiem przeciwnika z pominięciem strony;
2018 – naruszenia zasad wykonywania zawodu i zasad etyki – zachowanie tajemnicy adwokackiej; – prowadzenie działalności w lokalu z osobą, która prowadzi działalność nie licującą z godnością zawodu; – wspólnota biurowa; – wysyłanie ofert; – fraudulentne pozyskiwanie klientów; – powoływanie się na znajomości w sądzie/organach ścigania; – konflikt interesów między klientami; – rozliczenie tylko poprzez success fee;
2019 – naruszenia zasad wykonywania zawodu i zasad etyki – naruszenie zasad lojalności i koleżeństwa w stosunku do kolegów adwokatów; – naruszenie obowiązków zawodowych oraz zasad z zakresu stosunku do klienta; – nie wydanie dokumentów na żądanie klienta; – zaniechanie wniesienia środka odwoławczego adwokat obowiązany jest uzyskać); – naruszenie zasady lojalności wobec władz adwokatury;
2020 – naruszenia zasad wykonywania zawodu i zasad etyki – wspólnota biurowa; – brak zawiadomienia okręgowej rady adwokackiej właściwej ze względu na siedzibę zawodową o rozpoczęciu działalności filii kancelarii; – grożenie ściganiem karnym lub dyscyplinarnym; – naruszenie zasad lojalności w stosunku do kolegów adwokatów; – udzielenie pomocy prawnej stronie przeciwnej; – nieusprawiedliwione niestawiennictwo na rozprawie; – udział w czynnościach egzekucyjnych, z którymi wiąże się użycie środków przymusu bezpośredniego; naruszenie zasady umiaru i taktu wobec sądów, urzędów i instytucji, przed którymi występuje; – zawinione niepłacenie składki korporacyjnej;
2021 – naruszenie zasad wykonywania zawodu i zasad etyki – niedochowanie obowiązku czuwania nad stanem sprawy i działania w ochronie klienta; – brak wystąpienia do sądu o zwolnienie go z funkcji pełnomocnika z urzędu; – brak posiadania ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej; – brak odpowiedzi na wezwanie organów samorządu; – niepowiadomienie pełnomocnika z urzędu o przyjęciu sprawy z wyboru; – zakaz reklamy; – przyjęcie pełnomocnictwa do sprawy prowadzonej przez innego adwokata bez jego wiedzy i zgody; -niepowiadomienie o wstąpieniu do sprawy;
2022 – naruszenie zasad wykonywania zawodu i zasad etyki: świadczenie pomocy prawnej w okresie zawieszenia w wykonywaniu czynności zawodowych, zgłoszenie dowodu z zeznań świadka będącego adwokatem/radcą prawnym, komentowanie przebiegu sprawy i okoliczności postępowania (niezachowanie umiaru i dystansu w publicznych wypowiedziach), korzystanie z reklamy i oferty kierowane do osób, które nie wyraziły wcześniej takiego życzenia, pozyskiwanie klientów przy okazji współpracy o charakterze pro bono.
2023 – naruszenie zasad wykonywania zawodu i zasad etyki: niewłaściwe oznaczenie kancelarii, działalność procesowa w sprawach własnych, forma i treść pism procesowych, ujawnienie przebiegu pertraktacji, polecenie aplikantowi podpisania apelacji, wypowiedzenie pełnomocnictwa, naruszenie reguł staranności w zakresie prowadzenia zleconej sprawy.

Wobec tego w roku 2024 na egzaminie adwokackim z zasad etyki i wykonywania zawodu ponownie można spodziewać się (1) opinii (2) z wieloma wątkami naruszenia zasad etyki.

Można jedynie zauważyć, że stosunkowo często pojawiały się kwestie naruszenia zasad lojalności, działania w ochronie klienta, czy wymogów dot. lokalu.

Mając na uwadze, że dotychczas często pojawiały się kwestie związane z reklamą, a w ubiegłym roku NRA podjęła uchwałę o zmianie Kodeksu Etyki Adwokackiej w tym zakresie, niewykluczone, że w 2024 r. egzaminatorzy będą chcieli „wypróbować” nowe przepisy.

Jak dotąd nigdy nie pojawiło się pismo procesowe w ramach postępowania dyscyplinarnego. Jego pojawienie się w 2024 r. jest mało prawdopodobne, ale na nie także należy zwrócić uwagę podczas przygotowań do egzaminu adwokackiego.

Biorąc pod uwagę mnogość występujących w tej części przewinień etycznych pozostaje uzbroić się w solidną wiedzę, znajomość przepisów Kodeksu Etyki Adwokackiej i Prawa o adwokaturze.

Egzamin radcowski 2024

Część 1. Karne

Analizując dane z ubiegłych lat dochodzimy do wniosku, że egzaminy radcowskie cechują się szerszym spektrum zagadnień niż egzaminy adwokackie. Nie oznacza to jednak, że nie da się także w tym przypadku zauważyć pewnych reguł.

Jeśli chodzi o prawo karne to na egzaminie radcowskim od 2009 r. tylko raz pojawiła się opinia prawna (2012 r.), natomiast apelacja obrońcy – już 5 razy (w latach 2018, 2019, 2021, 2022, 2023), w pozostałych przypadkach była to apelacja oskarżyciela posiłkowego. Zatem od 2016 r., kiedy umieszczenie apelacji obrońcy stało się możliwe, mieliśmy 3 razy apelację oskarżyciela posiłkowego i 5 razy apelację obrońcy. Widoczny trend (od 3 lat co roku apelacja obrońcy) pozwala stwierdzić, że i w tym roku zdający wcielą się w rolę pełnomocnika oskarżonego.

Co do tematów, mieliśmy już:

2009 – apelacja; gravamen; okres próby; młodociany; orzeczenie szkody; wymiar kary;
2010 – apelacja; dorozumiane porozumienie w ramach współsprawstwa; błąd w ustaleniach faktycznych; błędnie wskazany terminu wykonania środka karnego;
2011 – apelacja; niedopuszczenie dowodu z opinii biegłego; błędna ocena dowodów; nieujawnienie dowodu z opinii biegłego; niedopuszczenie dowodu z zeznań świadka; błąd w ustaleniach faktycznych;
2012 – opinia; przedawnienie karalności; kara grzywny; warunkowe zawieszenie wykonania kary;
2013 – apelacja; błąd w ustaleniach faktycznych; nie orzeczenie środka karnego; społeczna szkodliwość czynu; nie pouczenie świadka o prawie odmowy składania zeznań; nie dopuszczenie dowodu z urzędu; wymiar kary; okres próby;
2014 – apelacja; błąd w ustaleniach faktycznych; kumulatywna kwalifikacja czynu; wadliwe określenie terminu naprawienia szkody;
2015 – apelacja; przedawnienie karalności; błędna kwalifikacja czynu; błędne pouczenie o prawie odmowy zeznań; oddalenie wniosku o zapłatę zadośćuczynienia; rażąca niewspółmierność kary; termin wniosku o naprawienie szkody;
2016 – apelacja; usiłowanie; współsprawstwo; nadzwyczajne złagodzenie kary; dobrowolne odstąpienie od dokonania czynu; nieodczytanie protokołu przesłuchania świadka; termin wniosku o naprawienie szkody; rażąca niewspółmierność kary;
2017 – apelacja; błędny opis czynu; błąd w ustaleniach faktycznych; nadzwyczajne złagodzenie kary; zakaz reformationis in peius; recydywa; nieuwzględnieniu wniosku o zadośćuczynienie; negatywna przesłanka warunkowego zawieszenia wykonania kary; niezasadne pouczenie o prawie do odmowy zeznań; błędne umorzenie postępowania co do jednego z czynów; niezasadne zwolnienie oskarżonego z kosztów;
2018 – apelacja; naruszenie prawa materialnego; opinia biegłego; błędne oddalenie wniosków dowodowych; wymiar kary; błędne orzeczenie o kosztach;
2019 – apelacja; braku skargi uprawnionego oskarżyciela; naruszeniu prawa materialnego; błędna kwalifikacja czynu/ błędne przypisanie znamion czynu zabronionego; recydywa; przepadek; obowiązek probacyjny (błąd sądu korzystny dla klienta!);
2020 – apelacja; naruszenia prawa materialnego; błędy w ustaleniach faktycznych; wydanie dwóch rozstrzygnięć co do jednego przestępstwa; niepełny opis czynu oraz niepełna jego kwalifikacja prawna; wadliwe umorzenie postępowania karnego; recydywa; błędne zastosowanie warunkowego zawieszenia wykonania kary; wadliwe orzeczenie grzywny;
2021 – apelacja (obrońcy); błędna kwalifikacja prawna czynu (czyn kwalifikowany kumulatywnie); recydywa; błędne orzeczenie nawiązki; brak pouczenia świadka o prawie do odmowy zeznań; rażąca niewspółmierność kary;
2022 – apelacja (obrońcy); bezwzględna przyczyna odwoławcza – nieprawidłowa decyzja o uznaniu, że udział obrońcy nie jest obowiązkowy i zwolnienie obrońcy z urzędu, zaniechanie wprowadzenia wyjaśnień oskarżonego z postępowania przygotowawczego, zaniechanie dopuszczenia z urzędu dowodów z zeznań świadka, oddalenie większości wniosków dowodowych złożonych na rozprawie, nieprawidłowe pouczenie, błąd w ustaleniach faktycznych, recydywa.
2023 – apelacja (obrońcy); względne przyczyny odwoławcze; błędna kwalifikacja prawna czynu, naruszenie reguł zw. z okazaniem osoby, oparcie orzeczenia na opinii prywatnej, błędne ustalenie stanu faktycznego, recydywa, wadliwe zasądzenie kosztów sądowych.

Jak wynika z powyższych danych, na egzaminie radcowskim wielokrotnie pojawiały się dotąd – bezwzględna przyczyna odwoławcza, błędna kwalifikacja prawna czynu, recydywa (zwłaszcza ta ostatnia zaskakująco często w ostatnich latach).

Analiza danych z dotychczasowych egzaminów radcowskich wskazuje, że w 2024 r. istnieje duże prawdopodobieństwo pojawienia się ponownie (1) apelacji (2) obrońcy. W zakresie tematyki możliwe jest pojawienie się wskazanych już wyżej najczęściej występujących zagadnień.

Część 2. Cywilne

W części cywilnej egzaminu radcowskiego dotychczas pojawiały się następujące zadania: 1 pozew o zapłatę, 1 apelację uczestnika w nieprocesie, 7 apelacji powoda i 6 apelacji pozwanego. Zdecydowanie najczęściej występuje apelacja stron w procesie, a zdecydowanie rzadziej – przeciwnie do adwokatów – radcowie mierzą się z postępowaniem nieprocesowym.

Co do tematów, mieliśmy już:

2009 – pozew o zapłatę odszkodowania przeciwko zakładowi ubezpieczeń – wypadek;
2010 – apelacja; niewykonanie przedwstępnej umowy sprzedaży i wyodrębnienia odrębnej własności lokalu mieszkalnego;
2011 – apelacja; zadośćuczynienie, odszkodowanie, przeciwko zakładowi ubezpieczeń – wypadek;
2012 – apelacja; postępowanie nakazowe – weksel własny;
2013 – apelacja; zachowek;
2014 – apelacja; wydanie rzeczy na podstawie umowy sprzedaż;
2015 – apelacja; uznanie za bezskuteczną czynność prawną – umowa sprzedaży nieruchomości;
2016 – apelacja; nakłady na lokal;
2017 – apelacja; odszkodowanie, zadośćuczynienie, renta – wypadek komunikacyjny (rower);
2018 – apelacja; podział majątku wspólnego;
2019 – apelacja pozwanego; odwołanie darowizny z uwagi na rażącą niewdzięczność obdarowanego;
2020 – apelacja powoda – pozwanego wzajemnego; wstąpienie w stosunek najmu lokalu mieszkalnego; uwzględnienie powództwa głównego i oddalenie powództwa wzajemnego;
2021 – apelacja powoda; immisje pochodzące z lokalu pozwanych;
2022 – apelacja powoda; odszkodowanie (delikt) i zadośćuczynienie; szkoda na osobie.
2023 – apelacja powoda; pozew o odszkodowanie przeciwko zakładowi ubezpieczeń (OC pojazdu).

Na bazie danych z ubiegłych lat w 2024 r. możliwe jest wystąpienie (1) apelacji (2) strony w procesie. Przy czym co do tematyki, to spektrum dotychczasowych zagadnień na egzaminie radcowskim było bardzo szerokie. Być może w 2024 r. pojawi się kazus z zakresu prawa rodzinnego, bowiem tematyka ta była dotychczas omijana przez komisję ‘radcowską’.

Część 3. Gospodarcze

Na egzaminie radcowskim dotychczas mieliśmy: 3 razy pozew (w ubiegłym 2023 r. – pozew o rozwiązanie sp. z o.o.), natomiast aż 12 razy była to umowa. Przy czym przyszli radcowie z umowami stricte z KC mierzyli się 7 razy, 3 razy były to umowy z KSH, a 2 razy umowy o dzieło z przeniesieniem praw autorskich.

Co do tematów, mieliśmy już:

2009 – umowa o dzieło wraz z przeniesieniem praw autorskich;
2010 – umowa agencyjna;
2011 – umowa sprzedaży udziałów sp. z o.o.;
2012 – umowa o dzieło wraz z przeniesieniem praw autorskich;
2013 – umowa spółki jawnej;
2014 – pozew o zapłatę;
2015 – umowa najmu;
2016 – umowa sprzedaży;
2017 – umowa pożyczki;
2018 – pozew z art. 299 ksh;
2019 – umowa dostawy z prezesem spółki będącej jej stroną;
2020 – umowa spółki jawnej;
2021 – umowa najmu;
2022 – umowa/ugoda z potrąceniem wierzytelności (w tle: umowa pożyczki.
2023 – pozew o rozwiązanie sp. z o.o.

Jak widać, komisja ‘radcowska’ lubi zaskakiwać zdających. Biorąc jednak pod uwagę częstotliwość pojawiania się umów, w 2024 r. moglibyśmy spodziewać się ponownie umowy, np. dzierżawy, komisu lub z dużym prawdopodobieństwem umowy spółki cywilnej (jak dotąd nie pojawiła się u radców). Ewentualnie – z zakresu KSH – może to być umowa spółki partnerskiej lub komandytowej (także nie pojawiały się dotychczas na egzaminie radcowskim).

Część 4. Administracyjne

Przyszli radcowie w latach 2009-2016 oraz 2019-2023 (zatem także w ubiegłym roku) rozwiązywali kazus ze skargą do WSA (13 razy). Tylko 2 razy, choć dwa lata z rzędu (2017 i 2018) był to kazusu, gdzie rozwiązaniem było przygotowanie skargi kasacyjnej. Z tych względów w 2024 r. należy spodziewać się mimo wszystko ponownie skargi do WSA.

Co do tematów, mieliśmy już:

2009 – decyzja o wywłaszczeniu nieruchomości; – zwrot nieruchomości ze względu na niezrealizowanie celu wywłaszczenia;
2010 – decyzja o odmowie przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości;
2011 – decyzja o zatwierdzeniu projektu budowlanego i pozwoleniu na budowę i postanowienie o odmowie wznowienia postępowania w przedmiocie decyzji;
2012 – decyzja o nakazująca zlikwidowanie stwierdzonego w toku oględzin nieodpowiedniego stanu technicznego budynku;
2013 – decyzja o uznaniu za nienależnie pobrany i nakazująca zwrot przyznanego wcześniej zasiłku rodzinnego i dodatku do zasiłku rodzinnego z tyt. opieki nad dzieckiem niepełnosprawnym, z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego;
2014 – decyzja zawierająca sprzeciw w sprawie zamiaru wykonania robót budowlanych polegających na budowie ogrodzenia;
2015 – decyzja o odmowie ustalenia warunków zabudowy;
2016 – decyzja nakazująca doprowadzenie budynku do stanu zgodnego z przepisami (odległość od granicy działki);
2017 – decyzja o skierowaniu na badania lekarskie kierowcy;
2018 – decyzja o zatrzymaniu prawa jazdy;
2019 – decyzja odmawiająca zatwierdzenia projektu budowlanego i udzielenia pozwolenia na budowę budynku mieszkalnego, w którym będzie możliwe wydzielenie dwóch lokali mieszkalnych;
2020 – decyzja o wymierzeniu administracyjnej kary pieniężnej za usunięcie drzew bez wymaganego zezwolenia;
2021 – decyzja o odmowie wymeldowania;
2022 – decyzja o odmowie zwrotu wywłaszczonej nieruchomości.
2023 – decyzja o odmowie zmiany nazwiska.

Jak już wskazywaliśmy skarga kasacyjna jest mało prawdopodobna, ale nie należy jej wykluczać (zwłaszcza, że pojawiała się już u radców, w przeciwieństwie do egzaminu adwokackiego).

Jeśli chodzi o tematykę kazusu, to, jak zwykle w części administracyjnej, ciężko ją przewidzieć. Rekomendowalibyśmy zwrócenie uwagi zwłaszcza na zagadnienia z obszaru dot. nieruchomości, budowlane itp. Nie można jednak wykluczyć pojawienia się skargi na bezczynność lub przewlekłość, której dotąd nie było na egzaminie radcowskim, a pojawiła się w 2022 r. na egzaminie adwokackim.

Część 5. Etyka zawodowa

Podobnie jak na egzaminie adwokackim, na egzaminie radcowskim od 2009 r. niezmiennie w części z etyki zawodowej zdający muszą sporządzić opinię prawną. Tak było również w 2023 roku. Nie należy raczej spodziewać się w tym roku nagłego pojawienia się pisma w postępowaniu dyscyplinarnym, choć nigdy nie wiadomo, czym zaskoczy nas komisja egzaminacyjna.

Spektrum przewinień z zakresu etyki zawodowej u radców jest bardzo szerokie. Warto więc uzbroić się w dobrą znajomość Ustawy o radcach prawnych, Kodeksu Etyki Radcy Prawnego i Regulaminu wykonywania zawodu radcy prawnego.

Co do tematów, mieliśmy już:

2016 – rozliczenie tylko poprzez success fee; – zachwalanie własnej skuteczności; wysyłanie oferty usług do osób, które o to nie prosiły; – nieustalenie istotnych warunków umowy z klientem; – nie wydanie środków pieniężnych klientowi; – nie wydanie akt klientowi na jego żądanie;
2017 – granice wolności słowa radcy prawnego; – nie dochowanie tajemnicy radcowskiej; – omawianie spraw sądowych pod wpływem alkoholu; – konflikt interesów;
2018 – nie skontaktowanie się z klientem z urzędu po otrzymaniu zawiadomienia o ustanowieniu; – nie wystąpienie z wnioskiem o zwolnienie z uwagi na konflikt interesu; nierzetelne prowadzenie sprawy klienta;
2019 – podjęcie czynności zmierzających do utraty klienta przez innego radcę; – wypowiadanie negatywnych opinii o czynnościach zawodowych radcy; – niedochowanie nakazu lojalności i koleżeństwa wobec innych radców; – podjęcie się prowadzenia sprawy, której wynikiem był osobiście zainteresowany; – naruszenie obowiązku unikania konfliktu interesów oraz lojalności wobec klienta; – naruszenie tajemnicy zawodowej;
2020 – niesporządzenie umowy o obsługę na piśmie; – niedochowanie tajemnicy zawodowej; – korzystanie z informacji stanowiących tajemnice zawodowe w interesie własnym lub innych osób; – naruszenie zasad etyki zawodowej i dobrych obyczajów; – grożenie w wystąpieniach zawodowych postępowaniem karnym; – nieprzedstawienie klientowi informacji o pozasądowych możliwościach rozstrzygnięcia lub rozwiązania sporu; – wstrzymywanie wykonywania czynności w prowadzonej sprawie z powodu nieotrzymania ustalonego honorarium; – porozumiewanie się z przeciwnikiem klienta z pominięciem jego pełnomocnika będącego radcą prawnym; – niewydanie akt klientowi na jego żądanie;
2021 – zawarcie umowy o świadczenie stałej usługi ustnie; niezachowanie tajemnicy zawodowej; poświadczenie odpisów dokumentów bez zapoznania się z oryginałami i nieumieszczenie przy tym daty i miejsca w klauzuli potwierdzającej; grożenie postępowaniem dyscyplinarnym; odmowa wydania środków pieniężnych klientowi; informowanie o danych klienta bez jego zgody;
2022 – powoływanie się na osobiste wpływy i znajomości u osób zatrudnionych w organach wymiaru sprawiedliwości, prowadzenie działalności w formie sp. z o.o., inny przedmiot działalności kancelarii niż świadczenie pomocy prawnej, sprzeczność interesów, informowanie o klientach oraz prowadzonych w ich imieniu sprawach, zgłoszenie wniosku dowodowego o przesłuchanie w charakterze świadka innego radcy prawnego, niezachowanie umiaru i taktu w wypowiedziach.
2023 – doradzanie klientom, których interesy są sprzeczne; niewykonanie obowiązków zw. z ustanowieniem pełnomocnika z urzędu; wprowadzenie w błąd; naruszenie zaufania klienta; naruszenie powagi sądu; naruszenie zakazu współpracy z podmiotami świadczącymi pomoc prawną niezgodnie z przepisami o formach wykonywania zawodu radcy.

Warto zauważyć, że tematy w poszczególnych latach u radców i adwokatów bywają bardzo podobne. Egzaminatorzy zdają się także reagować na bieżące problemy pojawiające się w kwestiach dyscyplinarnych.

Po analizie ww. danych w 2024 r. możemy ponownie spodziewać się (1) opinii (2) z mnogością naruszeń przepisów i zasad etycznych. Nie należy bagatelizować tej części egzaminu radcowskiego i udać się na z nią dobrą znajomością przepisów i zasad etyki.

Podsumowanie

Zaprezentowana przez nas analiza stanowi istotne podsumowanie danych historycznych, które są zbiorem obserwacji trendów na egzaminach adwokackich i radcowskich w ciągu ostatnich kilkunastu lat. Musimy jednak podkreślić, że jest to subiektywna ocena oparta na doświadczeniu oraz dogłębnej analizie zadań z poprzednich egzaminów i ma charakter wyłącznie opinii. Nasze przewidywania opieramy na dotychczasowych egzaminach przeprowadzonych od 2009 r., zatem na bazie aż 14 edycji. Jednakże mimo poparcia analizy tak obszernym zbiorem danych są to wciąż tylko nasze przypuszczenia.

I o cały ten hałas?

Co do samej natury egzaminów, są one kluczowym etapem w drodze do wykonywania zawodu radcy lub adwokata i jednocześnie przeważnie niezbędnym wymogiem (poza drobnymi wyjątkami), by rozpocząć praktykę zawodową. Co roku do egzaminów tych przystępuje około 2 tysiące osób, co łącznie daje liczbę 35 tysięcy zdających. Tylko w ubiegłym 2023 roku egzamin radcowski zdały 1662 z 2034 osób (81,7% zdawalność), a egzamin adwokacki 1282 z 1529 osób (ok. 84% zdawalność).

Prawnicze egzaminy zawodowe składają się z 5 części, trwających łącznie 4 dni. Każdego dnia kandydaci rozwiązują konkretne zadania praktyczne, wymagające analizy aktów prawnych i ich aplikacji do danego przypadku. Egzaminy te sprawdzają nie tylko wiedzę, ale również umiejętność jej praktycznego zastosowania. Każdego dnia jest to od 6 do 8 godzin, podczas których należy rozwiązać kazus egzaminacyjny. Każde zadanie polega na przeanalizowaniu stanu faktycznego na podstawie otrzymanych akt postępowania lub zbioru innych dokumentów i jego subsumpcji do stanu prawnego. Następnie, należy przygotować kompleksowe rozwiązanie wraz z uzasadnieniem. Przyszli adwokaci sporządzają złożone opinie prawne, pisma procesowe, czy umowy.

Egzaminy zawodowe nie tylko oceniają wiedzę teoretyczną, ale także umiejętność praktycznego jej zastosowania. W oczach wielu przyszłych adwokatów i radców są one również próbą sprawdzającą odporność psychiczną i fizyczną. Z własnego doświadczenia oraz opinii innych zdających wynika, że egzamin po drugim dniu przypomina bardziej test wytrzymałości niż egzamin wiedzy prawniczej. Dodatkowo, utrudnieniem są ciągłe zmiany w prawie, „inflacja” aktów prawnych i szczegółowość uregulowań oraz niepewność związana z działaniami ustawodawczymi. Niemniej jednak solidna nauka i umiejętność stosowania wiedzy w praktyce sprawią, że dla większości egzamin stanie się formalnością.

Poza przygotowaniem merytorycznym ważne będzie także zadbanie o swój dobrostan – zapewnienie sobie szczególnie w tych dniach odpowiedniej ilości snu, czy zabranie ze sobą na egzamin wartościowych posiłków. Wszystkim zdającym polecamy także wybranie się w tych dniach na spacer, który z pewnością pozwoli wyciszyć umysł i choć trochę się rozluźnić. Więcej o technicznych kwestiach związanych z egzaminami pisaliśmy już w naszym poradniku.

Zobacz praktyczny poradnik ze wskazówkami jak technicznie zorganizować sobie egzamin →

Egzamin adwokacki, egzamin radcowski – Jak się uczyć? →

Na egzaminie warto także skupić się na efektywnym wykorzystaniu czasu. Zapewniamy Was, że te kilka godzin pozwala w zupełności na zrozumienie zadania egzaminacyjnego. Często wystarczy jeden artykuł kodeksu, jedno orzeczenie lub jeden fragment komentarza, aby odkryć kluczowe wskazówki do rozwiązania problemu.

Na koniec wszystkim zdającym egzamin radcowski i adwokacki w 2024 roku życzymy maksymalnej koncentracji, błyskotliwości, opanowania, a przede wszystkim – wiary we własną wiedzę i umiejętności.

Powodzenia!

Jeżeli uważasz, że artykuł był przydatny zostaw gwiazdki

LEGALVENUE jest pierwszą w Warszawie profesjonalną wspólnotą prawników.