Egzamin adwokacki 2023, egzamin radcowski 2023 – możliwe tematy – analiza danych historycznych

17 marca 2023 legalvenue Porady

Podobno jedyną pewną rzeczą w życiu jest zmiana. Mierzymy się więc bezustannie z rosnącą liczbą nowelizacji. Po dwóch latach zmienia się także termin egzaminu radcowskiego i egzaminu adwokackiego. Przyszli adwokaci i radcowie prawni spróbują swoich sił już w kwietniu 2023 roku, podobnie jak odbywało się to w czasach „przed-covidowych”. My jednak nie zmieniamy swojej corocznej tradycji i poddajemy analizie tematy egzaminów adwokackich i egzaminów radcowskich z ubiegłego roku. Ponownie zatem prezentujemy syntetyczne podsumowanie danych historycznych z ubiegłych lat. Mamy nadzieję, że okaże się przydatne i pozwoli wyodrębnić najważniejszy zakres, na który warto zwrócić uwagę przed powtórkami do egzaminów.

Co roku, tuż przed terminem egzaminu pojawia się wiele spekulacji, co do potencjalnych tematów zadań. Jednak mnogość przewidywań i rzekomych „pewniaków” niewątpliwie nie tyle nie pomaga, co nawet szkodzi. Liczba potencjalnych zagadnień może przytłoczyć – w końcu egzaminy sprawdzają wiedzę kompleksowo.

Biorąc pod uwagę, że do kwietnia pozostało stosunkowo niewiele czasu, zamiast chaotycznie chwytać się wielu drobnych wątków, warto podejść do nauki metodycznie. Po przeanalizowaniu dotychczasowych zagadnień może okazać się, że w tym szaleństwie jest jakaś metoda. W końcu zespoły przygotowujące kazusy egzaminacyjne zapewne dysponują zestawieniem danych historycznych, a jak wiadomo – dobrze wiedzieć, z jakiej metody korzysta przeciwnik. . Analiza pozwoli przynajmniej ‘w teorii’ na wyeliminowanie zagadnień, które z pewną dozą prawdopodobieństwa nie pojawią się na egzaminie. Dzięki temu można zaoszczędzić choć trochę cennego czasu i poświęcić go na utrwalenie tematów najistotniejszych z punktu widzenia potencjalnych kazusów egzaminacyjnych. Choć nie jest to na pewno jedyna recepta na uzyskanie pozytywnego wyniku, to może być ona bardzo pomocna podczas finalnych przygotowań do egzaminu.

W wyniku przeprowadzania analizy danych z ubiegłych lat udało nam się dostrzec pewne prawidłowości. Zdający informują nas, że były one przydatne, szczególnie w ostatnich dniach nauki przed egzaminem. Ponadto udało nam się trafnie wytypować dotychczas kilka możliwych zagadnień. Z tego względu także w tym roku postanowiliśmy przedstawić naszą analizę kazusów egzaminacyjnych. Mamy nadzieję, że okażą się ona dla Was pomocna podczas ‘ostatnich szlifów’.
Poniżej analizujemy dotychczasowe egzaminy prawnicze z lat 2009-2022, kolejno adwokackie i radcowskie, z podziałem na części (karną, cywilną, gospodarczą, administracyjną i etykę zawodową).

1. Egzamin adwokacki 2023
a. Karne
b. Cywilne
c. Gospodarcze
d. Administracyjne
e. Etyka zawodowa
2. Egzamin radcowski 2023
a. Karne
b. Cywilne
c. Gospodarcze
d. Administracyjne
e. Etyka zawodowa

Egzamin adwokacki 2023

Część 1. Karne

Nawiązując do wstępu artykułu – wbrew tendencjom nowelizacji i wprowadzania, co rusz to nowych zmian – od 2009 roku nie zmieniło się jednak pismo procesowe, które muszą przygotować zdający egzamin adwokacki z zakresu prawa karnego. W 2022 r., tak jak w poprzednich latach, należało sporządzić apelację w imieniu oskarżonego.

Co do tematów, mieliśmy już:

2009– apelacja; błędna kwalifikacja czynu; brak zbiegu kumulatywnego; brak odczytania zeznań z postępowania przygotowawczego mimo sprzeczności; usiłowanie nieudolne; orzeczenie kary przekraczającej sumę kar jednostkowych; nie zaliczenie aresztu na poczet kary; rażąca niewspółmierność kar;
2010– apelacja; błędna kwalifikacja czynów; błąd prawa materialnego – wykroczenie a nie przestępstwo; zbieg przestępstw; recydywa; odmowa składania zeznań przez osobę bliską; orzeczenie kary przekraczającej sumę kar jednostkowych;
2011– apelacja; bezwzględna przyczyna odwoławcza; res iudicata; błędna kwalifikacja czynu; recydywa;
2012– apelacja; przedawnienie karalności; brak wniosku pokrzywdzonego – bezwzględna przyczyna odwoławcza; naprawienie szkody – odsetki;
2013– apelacja; odmowa zeznań oskarżonego jako dowód; zaliczenie aresztu na poczet odbywania kary w innej sprawie a recydywa; zadośćuczynienie;
2014– apelacja; błędny opis czynu-naruszenie prawa materialnego; przedawnienie karalności; przestępstwo ścigane na wniosek; obligatoryjne złagodzenie kary; zaliczenie okresu zatrzymania na poczet kary;
2015– apelacja; czynny żal; obligatoryjne umorzenie; zatarcie skazania; błędna kwalifikacja; zakaz dowodowy; bezpodstawna odmowa składania zeznań; nie odczytanie zeznań z postępowania przygotowawczego; zaliczenie okresu zatrzymania na poczet kary;
2016– apelacja; brak podstaw do wznowienia dochodzenia; społeczna szkodliwość czynu; obligatoryjne umorzenie postępowania; brak wniosku pokrzywdzonego; błędna ocena stanu faktycznego; recydywa;
2017– apelacja; błąd w ustaleniach faktycznych; skutki odmowy zeznań; błędna kwalifikacja czynu; brak wniosku pokrzywdzonego;
2018– apelacja; błędne oddalenie wniosków dowodowych; zaniechanie uprzedzenia oskarżonego o możliwości zmiany kwalifikacji prawnej; res iudicata; bezwzględna przyczyna odwoławcza; czyn ciągły; nawiązka;
2019 – apelacja; bezwzględna przyczyna odwoławcza; brak skargi uprawnionego oskarżyciela; zakazy dowodowe; błędna kwalifikacja czynu; błąd w subsumpcji;
2020 – apelacja; brak podstaw do orzeczenia przepadku; zastąpienie dowodu z wyjaśnień oskarżonego treścią notatki urzędowej; wyrok wydany po zatarciu skazania; błędna kwalifikacja prawna czynu;
2021 – apelacja; błąd przy przeprowadzaniu ustaleń faktycznych w postępowaniu przygotowawczym – zasada okazania bezpośredniego; błędna ocena dowodu z wyjaśnień oskarżonego i błąd w ustaleniach faktycznych; błędna kwalifikacja prawna; bezwzględna przyczyna odwoławcza;
2022 – apelacja; niezasadne uwzględnienie wniosku oskarżonego o wydanie wyroku skazującego bez przeprowadzania postępowania dowodowego; błędna kwalifikacja prawna czynu; recydywa; bezwzględna przyczyna odwoławcza; brak pouczenia.

W konsekwencji w 2023 roku prawdopodobnie należy znowu oczekiwać (1) apelacji (2) obrońcy.

Przy czym niewykluczone, że w końcu pojawi się zadanie wymagające sporządzenia apelacji pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego (a może nawet oskarżyciela prywatnego, w kontekście medialnych ostatnio zniesławień między osobami życia publicznego i podgrzaną debatą/kłótnią publiczną).

Przy widocznym powyżej trendzie raczej mało prawdopodobne jest wystąpienie w kolejnych latach innej tematyki. Warto odnotować, że najczęściej podstawą wniesienia apelacji w kazusie z prawa karnego jest bezwzględna przyczyna odwoławcza.

Część 2. Cywilne

Podobnie jak w przypadku egzaminu adwokackiego z prawa karnego, zadanie na egzaminie z prawa cywilnego również niezmiennie obejmuje napisanie apelacji. Od 2009 roku trzy razy pojawiła się apelacja wnioskodawcy w nieprocesie (lata 2009, 2016, 2021), w pozostałych przypadkach, wliczając w to rok 2022,była to apelacja powoda w procesie.

Stąd najprawdopodobniej znowu pojawi się apelacja w procesie, przy czym tym razem nie można wykluczyć apelacji pozwanego (w końcu u radców pojawiła się już 6 razy), choć nie jest to tak istotna kwestia, aby mogła zaważyć na poziomie skomplikowania zadania egzaminacyjnego.

Co do tematów, mieliśmy już:

2009 – apelacja; stwierdzenie nabycia spadku;
2010 – apelacja; zadośćuczynienie z tytułu zakażenia wirusem HCV przeciwko ZUS;
2011 – apelacja; odszkodowanie z tytułu niewykonania umowy zlecenia;
2012 – apelacja; zadośćuczynienie i ustalenie; – wypadek komunikacyjny z udziałem małoletniego;
2013 – apelacja; odszkodowanie z tytułu nienależycie wykonanej umowy (wady budynku);
2014 – apelacja; zachowek;
2015 – apelacja; odszkodowanie i zadośćuczynienie (wypadek na niezabezpieczonym remontowanym chodniku);
2016 – apelacja; podział majątku wspólnego;
2017 – apelacja; odszkodowanie – samochód zastępczy;
2018 – apelacja; odszkodowanie – czyn niedozwolony;
2019 – apelacja; odszkodowanie i zadośćuczynienie – wypadek drogowy, małoletni, przyczynienie się;
2020 – apelacja; odszkodowanie z tytułu niedostarczenia przez gminę lokalu socjalnego;
2021 – apelacja; dział spadku;
2022 – apelacja; roszczenie regresowe ubezpieczyciela.

Co do rodzaju pisma raczej standardowo należy spodziewać się w tym roku (1) apelacji, (2) pozwanego lub powoda (wnioskodawcy/uczestnika).

(3) Natomiast co do tematu samego zadania, to. zdecydowanie najczęściej pojawiają się kwestie odszkodowawcze i zadośćuczynienie. Jak dotąd, w zakresie prawa materialnego, nie pojawiły się jednak jeszcze sprawy z zakresu prawa rzeczowego. Być może więc w tym roku zdający doczekają się po raz pierwszy kazusu z tego obszaru, np. w tematyce zasiedzenia albo roszczenia negatoryjnego/windykacyjnego.

Część 3. Gospodarcze

Część gospodarcza cechuje się zdecydowanie najszerszym wachlarzem możliwych zagadnień prawnych. Mianowicie mogą one polegać na przygotowaniu umów, pozwów, statutów, apelacji czy opinii.

Analiza tematów pojawiających się od 2009 pozwala na stwierdzenie, że w przeważającej większości (bo aż 9 razy, wliczając w to ustawę o zastawie rejestrowym, a także poprzedni rok 2022 – tj. umowę ze sp. z o.o. w tle) były to umowy z Kodeksu cywilnego. Natomiast z zagadnieniami z Kodeksu spółek handlowych zdający mieli do czynienia 4 razy (2011, 2015, 2016, 2020) z czego dwukrotnie dotyczyły spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, raz spółki partnerskiej i raz spółki jawnej.

Pismo procesowe pojawiło się dotąd trzy razy, w tym pozwy dwa razy, a apelacja – tylko raz. Co do pozwów to w obu przypadkach były to pozwy o zapłatę (wliczając odpowiedzialność subsydiarną członków zarządu z art. 299 ksh).

Co do tematów, mieliśmy już:

2009 – umowa spółki cywilnej;
2010 – umowa pożyczki;
2011 – umowa spółki partnerskiej;
2012 – umowa zastawu rejestrowego;
2013 – umowa dostawy;
2014 – pozew o zapłatę;
2015 – pozew z art. 299 ksh;
2016 – apelacja pozwanego – stwierdzenie nieważności uchwały wspólników;
2017 – umowa dzierżawy;
2018 – umowa sprzedaży;
2019 – umowa komisu (dotyczącą sprzedaży rzeczy ruchomej) – z udziałem sp. k-a i jednoosobowej sp. z o.o.;
2020 – umowa spółki jawne;
2021 – przedwstępna umowa najmu;
2022 – warunkowa umowa sprzedaży udziałów w sp. z o.o.

Jeśli chodzi o rok ubiegły, to kazus egzaminacyjny wymagał zarówno zastosowania przepisów o umowie sprzedaży z KC, jak i znajomości przepisów KSH. Z uwagi na widoczną tendencję i przeplatające się ze sobą zagadnienia z KSH i KC (przy częstszym występowaniu tych drugich) za najbardziej prawdopodobny temat w 2023 roku można uznać (1) umowę (2) z Kodeksu cywilnego. Stosując drogę eliminacji w tym roku stawialibyśmy (w prezentowanej kolejności) na umowę o dostawę towarów, względnie umowę o dzieło (np. z przeniesieniem praw autorskich), między przedsiębiorcami. Obserwując także zamiłowanie egzaminatorów do umów spółek, nie można wykluczyć, że pojawi się umowa spółki komandytowej, albo zagadnień dot. PSA.

Część 4. Administracyjne

W przypadku zadania z zakresu prawa administracyjnego dla przyszłych adwokatów od 2009 rokrocznie jest to przygotowanie skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (WSA). W tym zakresie raczej nie zanosi się na zmiany. Co prawda, od kilku lat pojawiają się głosy (co również powtarzamy rokrocznie), że „tym razem będzie skarga kasacyjna”, ale spekulacje te dotąd się nie potwierdziły. Oczywiście nie można całkowicie wykluczyć skargi kasacyjnej, zwłaszcza, że pojawiła się już dwukrotnie u radców (2017 i 2018 r.). Natomiast katalog możliwych zagadnień egzaminacyjnych jest bardzo szeroki.

Rok 2022 przyniósł jednak niewielkie zaskoczenie, bo po raz pierwszy zamiast skargi na decyzję administracyjną, kazus dotyczył skargi na bezczynność w udzieleniu informacji publicznej. Za dopuszczalne zespół egzaminacyjny uznał także przygotowanie skargi na przewlekłość.

Co do tematów, mieliśmy już:

2009 – decyzja o wywłaszczeniu nieruchomości;
2010 – odwołanie od lokalizacji inwestycji celu publicznego;
2011 – decyzja o zatwierdzeniu projektu i pozwoleniu na budowę zakładu pogrzebowego;
2012 – decyzja o wymeldowaniu z pobytu stałego;
2013 – decyzja o naliczeniu opłaty adiacenckiej (UGN);
2014 – decyzja o inwestycji celu publicznego – budowa zbiornika oraz ustalenie odszkodowania za wywłaszczenie (operat);
2015 – decyzja Powiatowego Państwowego Inspektora Sanitarnego dot. spełnienia wymagań higienicznych w barze;
2016 – decyzja o odmowie skierowania do domu opieki społecznej;
2017 – decyzja o skierowaniu na badania psychologiczne w zakresie psychologii transportu w celu ustalenia istnienia lub braku przeciwwskazań psychologicznych do kierowania pojazdem;
2018 – decyzja o umorzeniu postępowania w sprawie legalności instalacji i eksploatacji nawiewno-wywiewnych mechanicznych urządzeń klimatyzacyjnych;
2019 – decyzja o umorzeniu postępowania odwoławczego w sprawie niezbędności zajęcia nieruchomości sąsiedniej w celu prowadzenia prac budowlanych;
2020 – decyzja o uchyleniu zaskarżonej decyzji i unieważnieniu paszportu; legitymacja fundacji do wniesienia odwołania; wniosek o wstrzymaniu decyzji;
2021 – decyzja ustalająca wysokość odszkodowania za nieruchomość wywłaszczoną pod drogę;
2022 – skarga na bezczynność w udzieleniu informacji publicznej, względnie skarga na przewlekłość (która również była dopuszczalna zgodnie z wytycznymi Komisji).

Nie ulega zatem wątpliwości, że w 2023 najbardziej prawdopodobne jest ponowne pojawienie się (1) skargi do WSA. Nie należy wykluczać przy tym całkowicie skargi kasacyjnej, bowiem może to właśnie tym razem Ministerstwo Sprawiedliwości postanowi nas zaskoczyć i wprowadzić nieco różnorodności, zwłaszcza z uwagi na zeszłoroczną zmianę trendu. (2) Co do zagadnień, to ciężko dokładnie przewidzieć jakie będzie zagadnienie w tym roku. Biorąc jednak pod uwagę, że w 2022 roku po raz pierwszy skarga nie dotyczyła decyzji, a bezczynności w udzieleniu informacji publicznej, raczej można wykluczyć w 2023 skargę na bezczynność/przewlekłość postępowania.

Całkiem prawdopodobne jest, że tym razem zdający zmierzą się ze skargą na akt prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego albo terenowych organów administracji rządowej.

Część 5. Etyka zawodowa

Etyka zawodowa jako część egzaminu adwokackiego jest często najmniej docenianą częścią egzaminu. Nie można jednak podejść do tych kwestii bez przygotowania i dobrej znajomości Kodeksu Etyki Adwokackiej i Prawa o adwokaturze. Dobre opanowanie tych zagadnień wbrew pozorom może być bardzo cenne także przy wykonywaniu przyszłego zawodu.

Konsekwentnie, od początku, zadanie egzaminacyjne z zakresu zasad wykonywania zawodu lub zasad etyki wymaga sporządzenia opinii prawnej w obszarze przewinień etycznych. Forma ta może wydawać się prosta, jednak nie należy ignorować formalnej struktury takiej pracy i niewątpliwie należy być dobrze zaznajomionym ze zbiorem przepisów dotyczącym etyki oraz zasad wykonywania zawodu, gdyż wielość zagadnień poruszanych każdorazowo w kazusie jest bardzo liczna.

Co do tematów, mieliśmy już:

2016 – naruszenia zasad wykonywania zawodu i zasad etyki – pobieranie stałej opłaty za polecenie klienta adwokatowi przez „kancelarię odszkodowawczą”; – korzystanie z reklamy w Internecie; – posłużenie się notatką z negocjacji ugodowych w procesie; – granice wolności słowa adwokata wykonywującego czynności procesowe;
2017 – naruszenia zasad wykonywania zawodu i zasad etyki – prowadzenie działalności w lokalu z osobą, która prowadzi działalność nie licującą z godnością zawodu; – nie spełnienie pozostałych wymogów dot. lokalu; – nieprawidłowe zabezpieczanie tajemnicy adwokackiej; – wysyłanie oferty usług do osób, które o to nie prosiły; – zasada koleżeństwa; – nie poinformowanie innego pełnomocnika i sądu o przejęciu sprawy; – konflikt interesów (były klient); – porozumiewanie się z pełnomocnikiem przeciwnika z pominięciem strony;
2018 – naruszenia zasad wykonywania zawodu i zasad etyki – zachowanie tajemnicy adwokackiej; – prowadzenie działalności w lokalu z osobą, która prowadzi działalność nie licującą z godnością zawodu; – wspólnota biurowa; – wysyłanie ofert; – fraudulentne pozyskiwanie klientów; – powoływanie się na znajomości w sądzie/organach ścigania; – konflikt interesów między klientami; – rozliczenie tylko poprzez success fee;
2019 – naruszenia zasad wykonywania zawodu i zasad etyki – naruszenie zasad lojalności i koleżeństwa w stosunku do kolegów adwokatów; – naruszenie obowiązków zawodowych oraz zasad z zakresu stosunku do klienta; – nie wydanie dokumentów na żądanie klienta; – zaniechanie wniesienia środka odwoławczego adwokat obowiązany jest uzyskać); – naruszenie zasady lojalności wobec władz adwokatury;
2020 – naruszenia zasad wykonywania zawodu i zasad etyki – wspólnota biurowa; – brak zawiadomienia okręgowej rady adwokackiej właściwej ze względu na siedzibę zawodową o rozpoczęciu działalności filii kancelarii; – grożenie ściganiem karnym lub dyscyplinarnym; – naruszenie zasad lojalności w stosunku do kolegów adwokatów; – udzielenie pomocy prawnej stronie przeciwnej; – nieusprawiedliwione niestawiennictwo na rozprawie; – udział w czynnościach egzekucyjnych, z którymi wiąże się użycie środków przymusu bezpośredniego; naruszenie zasady umiaru i taktu wobec sądów, urzędów i instytucji, przed którymi występuje; – zawinione niepłacenie składki korporacyjnej;
2021 – naruszenie zasad wykonywania zawodu i zasad etyki – niedochowanie obowiązku czuwania nad stanem sprawy i działania w ochronie klienta; – brak wystąpienia do sądu o zwolnienie go z funkcji pełnomocnika z urzędu; – brak posiadania ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej; – brak odpowiedzi na wezwanie organów samorządu; – niepowiadomienie pełnomocnika z urzędu o przyjęciu sprawy z wyboru; – zakaz reklamy; – przyjęcie pełnomocnictwa do sprawy prowadzonej przez innego adwokata bez jego wiedzy i zgody; -niepowiadomienie o wstąpieniu do sprawy;
2022 – naruszenie zasad wykonywania zawodu i zasad etyki: świadczenie pomocy prawnej w okresie zawieszenia w wykonywaniu czynności zawodowych, zgłoszenie dowodu z zeznań świadka będącego adwokatem/radcą prawnym, komentowanie przebiegu sprawy i okoliczności postępowania (niezachowanie umiaru i dystansu w publicznych wypowiedziach), korzystanie z reklamy i oferty kierowane do osób, które nie wyraziły wcześniej takiego życzenia, pozyskiwanie klientów przy okazji współpracy o charakterze pro bono.

Wobec tego w roku 2023 na egzaminie adwokackim z zasad etyki i wykonywania zawodu ponownie można spodziewać się (1) opinii (2) z mnogością przewinień etycznych, które jednak ciężko wytypować.

Można jedynie zauważyć, że stosunkowo często pojawiały się kwestie naruszenia zasad lojalności, działania w ochronie klienta, czy wymogów dot. lokalu. Regularnie pojawiają się także kwestie związane z reklamą, choć obecnie NRA pracuje nad przepisami korporacyjnymi w tym zakresie.
Niskie jest prawdopodobieństwo wystąpienia „pism procesowych” w ramach postępowania dyscyplinarnego. Wobec tego, pozostaje zaopatrzyć się w wiedzę, Kodeks Etyki Adwokackiej i pozostałe akty prawne z tej dziedziny. Choć mnogość postepowań dyscyplinarnych i ich coraz częstsza obecność w mediach, może skłonić przygotowujących zagadnienia do zakończenia spokojnego trendu opinii i pojawienia się w końcu ww. „pisma procesowego” w postępowaniu dyscyplinarnym.

Egzamin radcowski 2023

Część 1. Karne

Faktem jest, że od lat zagadnienia pojawiające się na egzaminach radcowskich charakteryzuje ogromne ‘bogactwo’, o wiele większe, niż ma to miejsce w przypadku egzaminów adwokackich.

Jest tak zwłaszcza w przypadku części karnej. Z uwagi na to – w ich przypadku dużo trudniej jest o analizę danych i sformułowanie pewnych wniosków. Niemniej jednak, dysponując dotychczasowymi zestawieniami zagadnień, jesteśmy w stanie dostrzec pewne prawidłowości.

W zakresie zagadnień egzaminacyjnych z prawa karnego, ‘komisja radcowska’ tylko raz od 2009 r. zaskoczyła zdających formą zadania. Bowiem w 2012 pojawiła się opinia, która z kolei na egzaminie adwokackim nie wystąpiła jeszcze nigdy. Co do zasady oczekiwano sporządzenia apelacji pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego. Natomiast apelacja obrońcy pojawiła się 4razy (w 2018, 2019, 2021 i 2022 r.) od czasu zrównania w uprawnień adwokatów i radców w tym zakresie. Zatem od 2016 r., kiedy umieszczenie apelacji obrońcy stało się możliwe, mieliśmy 3 razy apelację oskarżyciela posiłkowego i 4 razy apelację obrońcy. Prosta matematyka wskazywałaby w 2022 roku apelację oskarżyciela posiłkowego.

Co do tematów, mieliśmy już:

2009 – apelacja; gravamen; okres próby; młodociany; orzeczenie szkody; wymiar kary;
2010 – apelacja; dorozumiane porozumienie w ramach współsprawstwa; błąd w ustaleniach faktycznych; błędnie wskazany terminu wykonania środka karnego;
2011 – apelacja; niedopuszczenie dowodu z opinii biegłego; błędna ocena dowodów; nieujawnienie dowodu z opinii biegłego; niedopuszczenie dowodu z zeznań świadka; błąd w ustaleniach faktycznych;
2012 – opinia; przedawnienie karalności; kara grzywny; warunkowe zawieszenie wykonania kary;
2013 – apelacja; błąd w ustaleniach faktycznych; nie orzeczenie środka karnego; społeczna szkodliwość czynu; nie pouczenie świadka o prawie odmowy składania zeznań; nie dopuszczenie dowodu z urzędu; wymiar kary; okres próby;
2014 – apelacja; błąd w ustaleniach faktycznych; kumulatywna kwalifikacja czynu; wadliwe określenie terminu naprawienia szkody;
2015 – apelacja; przedawnienie karalności; błędna kwalifikacja czynu; błędne pouczenie o prawie odmowy zeznań; oddalenie wniosku o zapłatę zadośćuczynienia; rażąca niewspółmierność kary; termin wniosku o naprawienie szkody;
2016 – apelacja; usiłowanie; współsprawstwo; nadzwyczajne złagodzenie kary; dobrowolne odstąpienie od dokonania czynu; nieodczytanie protokołu przesłuchania świadka; termin wniosku o naprawienie szkody; rażąca niewspółmierność kary;
2017 – apelacja; błędny opis czynu; błąd w ustaleniach faktycznych; nadzwyczajne złagodzenie kary; zakaz reformationis in peius; recydywa; nieuwzględnieniu wniosku o zadośćuczynienie; negatywna przesłanka warunkowego zawieszenia wykonania kary; niezasadne pouczenie o prawie do odmowy zeznań; błędne umorzenie postępowania co do jednego z czynów; niezasadne zwolnienie oskarżonego z kosztów;
2018 – apelacja; naruszenie prawa materialnego; opinia biegłego; błędne oddalenie wniosków dowodowych; wymiar kary; błędne orzeczenie o kosztach;
2019 – apelacja; braku skargi uprawnionego oskarżyciela; naruszeniu prawa materialnego; błędna kwalifikacja czynu/ błędne przypisanie znamion czynu zabronionego; recydywa; przepadek; obowiązek probacyjny (błąd sądu korzystny dla klienta!);
2020 – apelacja; naruszenia prawa materialnego; błędy w ustaleniach faktycznych; wydanie dwóch rozstrzygnięć co do jednego przestępstwa; niepełny opis czynu oraz niepełna jego kwalifikacja prawna; wadliwe umorzenie postępowania karnego; recydywa; błędne zastosowanie warunkowego zawieszenia wykonania kary; wadliwe orzeczenie grzywny;
2021 – apelacja (obrońcy); błędna kwalifikacja prawna czynu (czyn kwalifikowany kumulatywnie); recydywa; błędne orzeczenie nawiązki; brak pouczenia świadka o prawie do odmowy zeznań; rażąca niewspółmierność kary;
2022 – apelacja (obrońcy); bezwzględna przyczyna odwoławcza – nieprawidłowa decyzja o uznaniu, że udział obrońcy nie jest obowiązkowy i zwolnienie obrońcy z urzędu, zaniechanie wprowadzenia wyjaśnień oskarżonego z postępowania przygotowawczego, zaniechanie dopuszczenia z urzędu dowodów z zeznań świadka, oddalenie większości wniosków dowodowych złożonych na rozprawie, nieprawidłowe pouczenie, błąd w ustaleniach faktycznych, recydywa.

Co ciekawe, w 2022 r. zarówno na egzaminie adwokackim, jak i radcowskim z prawa karnego pojawiła się bezwzględna przyczyna odwoławcza, recydywa i błędy w pouczeniach.

Powyższa analiza danych historycznych wskazuje, że w 2023r. na egzaminie radcowskim bardzo prawdopodobne jest pojawienie się (1) apelacji (2) oskarżyciela posiłkowego. Natomiast gdyby pojawiła się apelacja obrońcy, jako pewnik należy przyjąć bezwzględną przyczynę odwoławczą, a także jako bardzo prawdopodobną – nieprawidłową kwalifikację prawną czynu.

Część 2. Cywilne

Co do formy zadania na części cywilnej egzaminu radcowskiego, to od 2009 mieliśmy: 1 pozew o zapłatę, 1 apelację uczestnika w nieprocesie, 6 apelacji powoda i 6 apelacji pozwanego. Jak widać różnorodność w tym przypadku jest zdecydowanie większa niż u adwokatów. Natomiast występuje zdecydowana przewaga apelacji stron w procesie.

Co do tematów, mieliśmy już:

2009 – pozew o zapłatę odszkodowania przeciwko zakładowi ubezpieczeń – wypadek;
2010 – apelacja; niewykonanie przedwstępnej umowy sprzedaży i wyodrębnienia odrębnej własności lokalu mieszkalnego;
2011 – apelacja; zadośćuczynienie, odszkodowanie, przeciwko zakładowi ubezpieczeń – wypadek;
2012 – apelacja; postępowanie nakazowe – weksel własny;
2013 – apelacja; zachowek;
2014 – apelacja; wydanie rzeczy na podstawie umowy sprzedaż;
2015 – apelacja; uznanie za bezskuteczną czynność prawną – umowa sprzedaży nieruchomości;
2016 – apelacja; nakłady na lokal;
2017 – apelacja; odszkodowanie, zadośćuczynienie, renta – wypadek komunikacyjny (rower);
2018 – apelacja; podział majątku wspólnego;
2019 – apelacja pozwanego; odwołanie darowizny z uwagi na rażącą niewdzięczność obdarowanego;
2020 – apelacja powoda – pozwanego wzajemnego; wstąpienie w stosunek najmu lokalu mieszkalnego; uwzględnienie powództwa głównego i oddalenie powództwa wzajemnego;
2021 – apelacja powoda; immisje pochodzące z lokalu pozwanych;
2022 – apelacja powoda; odszkodowanie (delikt) i zadośćuczynienie; szkoda na osobie.

Po przeprowadzeniu całościowej analizy, najbardziej prawdopodobne wydaje się wystąpienie w 2022 r. (1) apelacji powoda/pozwanego (2) w tematyce rodzinnej lub rzeczowej. Przy czym całkiem możliwe jest też, że będą to kwestie dotyczycące wypadku komunikacyjnego, którego to tematu nie było już od kilku lat.

Część 3. Gospodarcze

Z definicji zadanie z prawa gospodarczego pozwala ‘komisjom radcowskim’ na dużą kreatywność zarówno w zakresie formy zadania, jak i jego tematyki. Podobnie jak u adwokatów przeważają w tej dziedzinie umowy z Kodeksu cywilnego. Dotychczas u radców 2 razy wystąpił pozew, natomiast aż 12 razy była to umowa (w ostatnim 2022 roku – umowa/ugoda). Przy czym zdający egzamin radcowski z umowami strice z KC mierzyli się 7 razy, 3 razy były to umowy z KSH, a 2 razy umowy o dzieło z przeniesieniem praw autorskich.

Co do tematów, mieliśmy już:

2009 – umowa o dzieło wraz z przeniesieniem praw autorskich;
2010 – umowa agencyjna;
2011 – umowa sprzedaży udziałów sp. z o.o.;
2012 – umowa o dzieło wraz z przeniesieniem praw autorskich;
2013 – umowa spółki jawnej;
2014 – pozew o zapłatę;
2015 – umowa najmu;
2016 – umowa sprzedaży;
2017 – umowa pożyczki;
2018 – pozew z art. 299 ksh;
2019 – umowa dostawy z prezesem spółki będącej jej stroną;
2020 – umowa spółki jawnej;
2021 – umowa najmu;
2022 – umowa/ugoda z potrąceniem wierzytelności (w tle: umowa pożyczki.

Widząc zamiłowanie KRRP i Ministerstwa Sprawiedliwości w zakresie tego zagadnienia do umów – nie należy wykluczać w tym roku 2023 umowy, przy czym może to być umowa dzierżawy (która jeszcze nie pojawiła się u radców), zwłaszcza że rynek pełen jest aktywności fotowoltaiczno-wiatrakowej. Bardzo możliwe jest również pojawienie się umowy spółki partnerskiej (którą adwokaci sporządzali w 2011 r.).

Część 4. Administracyjne

Jak już zostało zasygnalizowane na wstępie, radcowie w latach 2009-2016 oraz 2019-2022 roku, rozwiązywali kazus ze skargą do WSA (12 razy). Tylko 2 razy, choć dwa lata z rzędu (2017 i 2018) był to kazusu, gdzie rozwiązaniem było przygotowanie skargi kasacyjnej. Dlatego troszkę łatwiej wskazać, co przygotowujący egzamin szykują dla zdających w 2023 r. Bowiem, za bardziej prawdopodobne należy uznać utrzymanie kursu przez ‘komisję’ niż nagłego zwrotu w kierunku skargi kasacyjnej.

Co do tematów, mieliśmy już:

2009 – decyzja o wywłaszczeniu nieruchomości; – zwrot nieruchomości ze względu na niezrealizowanie celu wywłaszczenia;
2010 – decyzja o odmowie przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości;
2011 – decyzja o zatwierdzeniu projektu budowlanego i pozwoleniu na budowę i postanowienie o odmowie wznowienia postępowania w przedmiocie decyzji;
2012 – decyzja o nakazująca zlikwidowanie stwierdzonego w toku oględzin nieodpowiedniego stanu technicznego budynku;
2013 – decyzja o uznaniu za nienależnie pobrany i nakazująca zwrot przyznanego wcześniej zasiłku rodzinnego i dodatku do zasiłku rodzinnego z tyt. opieki nad dzieckiem niepełnosprawnym, z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego;
2014 – decyzja zawierająca sprzeciw w sprawie zamiaru wykonania robót budowlanych polegających na budowie ogrodzenia;
2015 – decyzja o odmowie ustalenia warunków zabudowy;
2016 – decyzja nakazująca doprowadzenie budynku do stanu zgodnego z przepisami (odległość od granicy działki);
2017 – decyzja o skierowaniu na badania lekarskie kierowcy;
2018 – decyzja o zatrzymaniu prawa jazdy;
2019 – decyzja odmawiająca zatwierdzenia projektu budowlanego i udzielenia pozwolenia na budowę budynku mieszkalnego, w którym będzie możliwe wydzielenie dwóch lokali mieszkalnych;
2020 – decyzja o wymierzeniu administracyjnej kary pieniężnej za usunięcie drzew bez wymaganego zezwolenia;
2021 – decyzja o odmowie wymeldowania;
2022 – decyzja o odmowie zwrotu wywłaszczonej nieruchomości.

Wobec powyższego w roku 2023 najbardziej prawdopodobne pozostaje pojawienie się skargi do WSA.

Jeśli chodzi o skargę kasacyjną, to szanse na jej wystąpienie należy ocenić 30:70 (dla skargi do WSA). Co do możliwych zagadnień, spektrum możliwości jest nieograniczone i bardzo ciężko wytypować faworyta. Warto na pewno powtórzyć zagadnienia z tematów nieruchomościowo-budowlanych, które pojawiły się na egzaminie przez ostatnie lata aż 8 razy z 14 egzaminów.

Ponadto, nie można także wykluczyć skargi na bezczynność organu, która pojawiła się na egzaminie adwokackim w 2022 r.

Część 5. Etyka zawodowa

Zadanie egzaminacyjne z zakresu zasad wykonywania zawodu i zasad etyki na egzaminie radcowskim od początku jego wprowadzenia wymaga sporządzenia opinii. Nie inaczej było w ubiegłym roku. W związku z tym raczej nie należy spodziewać się jakiejś odmiany i wystąpienia w 2023 r. np. „pisma procesowego” w postępowaniu dyscyplinarnym. Taki zwrot raczej jest bardziej prawdopodobny u adwokatów.

Jeśli chodzi o tematykę to wachlarz możliwości jest tutaj bardzo szeroki. Ciężko precyzyjnie przewidzieć, czym komisja w tym roku uraczy przyszłych radców.

Co do tematów, mieliśmy już:

2016 – rozliczenie tylko poprzez success fee; – zachwalanie własnej skuteczności; wysyłanie oferty usług do osób, które o to nie prosiły; – nieustalenie istotnych warunków umowy z klientem; – nie wydanie środków pieniężnych klientowi; – nie wydanie akt klientowi na jego żądanie;
2017 – granice wolności słowa radcy prawnego; – nie dochowanie tajemnicy radcowskiej; – omawianie spraw sądowych pod wpływem alkoholu; – konflikt interesów;
2018 – nie skontaktowanie się z klientem z urzędu po otrzymaniu zawiadomienia o ustanowieniu; – nie wystąpienie z wnioskiem o zwolnienie z uwagi na konflikt interesu; nierzetelne prowadzenie sprawy klienta;
2019 – podjęcie czynności zmierzających do utraty klienta przez innego radcę; – wypowiadanie negatywnych opinii o czynnościach zawodowych radcy; – niedochowanie nakazu lojalności i koleżeństwa wobec innych radców; – podjęcie się prowadzenia sprawy, której wynikiem był osobiście zainteresowany; – naruszenie obowiązku unikania konfliktu interesów oraz lojalności wobec klienta; – naruszenie tajemnicy zawodowej;
2020 – niesporządzenie umowy o obsługę na piśmie; – niedochowanie tajemnicy zawodowej; – korzystanie z informacji stanowiących tajemnice zawodowe w interesie własnym lub innych osób; – naruszenie zasad etyki zawodowej i dobrych obyczajów; – grożenie w wystąpieniach zawodowych postępowaniem karnym; – nieprzedstawienie klientowi informacji o pozasądowych możliwościach rozstrzygnięcia lub rozwiązania sporu; – wstrzymywanie wykonywania czynności w prowadzonej sprawie z powodu nieotrzymania ustalonego honorarium; – porozumiewanie się z przeciwnikiem klienta z pominięciem jego pełnomocnika będącego radcą prawnym; – niewydanie akt klientowi na jego żądanie;
2021 – zawarcie umowy o świadczenie stałej usługi ustnie; niezachowanie tajemnicy zawodowej; poświadczenie odpisów dokumentów bez zapoznania się z oryginałami i nieumieszczenie przy tym daty i miejsca w klauzuli potwierdzającej; grożenie postępowaniem dyscyplinarnym; odmowa wydania środków pieniężnych klientowi; informowanie o danych klienta bez jego zgody;
2022 – powoływanie się na osobiste wpływy i znajomości u osób zatrudnionych w organach wymiaru sprawiedliwości, prowadzenie działalności w formie sp. z o.o., inny przedmiot działalności kancelarii niż świadczenie pomocy prawnej, sprzeczność interesów, informowanie o klientach oraz prowadzonych w ich imieniu sprawach, zgłoszenie wniosku dowodowego o przesłuchanie w charakterze świadka innego radcy prawnego, niezachowanie umiaru i taktu w wypowiedziach.

Warto zauważyć, że tematy w poszczególnych latach u radców i adwokatów bywają bardzo podobne.

Zatem w 2023 roku należy spodziewać się ponownie opinii, w której wskazane będzie opisanie wielu uchybień przepisom i zasadom etycznym, z możliwością pociągnięcia do odpowiedzialności dyscyplinarnej. Najważniejsze będzie uzbrojenie się w solidną znajomość Ustawy o radcach prawnych, Kodeksu Etyki Radcy Prawnego i Regulaminu wykonywania zawodu radcy prawnego.

Podsumowanie

Pragniemy, jak co roku, zaznaczyć, że przedstawiona analiza jest przede wszystkim zbiorem historycznych danych i analizą zachodzących pomiędzy nimi prawidłowości. Trzeba też podkreślić, że stanowi to przede wszystkim subiektywną opinię, opartą o obserwacje tendencji w dotychczasowych egzaminach adwokackich i radcowskich. Pomimo tego, że jest poparta doświadczeniem i dogłębną analizą zadań z poprzednich lat, jest nadal tylko opinią.

I o cały ten hałas?

Wszystkim, którzy nie są aplikantami lub przystępującymi do egzaminów zawodowych z innego tytułu, czy też ich bliskimi, należy się wyjaśnienie. Czym w ogóle są te egzaminy zawodowe i czemu służy powyższa analiza?

Mianowicie, w dużym skrócie – uzyskanie pozytywnego wyniku z egzaminu adwokackiego lub radcowskiego jest co do zasady (poza pewnymi wyjątkami) konieczne dla rozpoczęcia wykonywania zawodu profesjonalnego pełnomocnika. Można zatem łatwo się domyślić, że po latach nauki i ciężkiej pracy jest to ważne podsumowanie dotychczas zdobytej wiedzy. Rokrocznie do każdego z tych egzaminów przystępuje powyżej 2 tys. osób, co daje łączną liczbę 4-5 tys. zdających.

Prawnicze egzaminy zawodowe składają się z 5 części, łącznie trwają 4 dni z rzędu. Każdego dnia jest to od 6 do 8 godzin, podczas których należy rozwiązać kazus egzaminacyjny. Każde zadanie polega na przeanalizowaniu stanu faktycznego na podstawie otrzymanych akt postępowania lub zbioru innych dokumentów i jego subsumpcji do stanu prawnego. Następnie, należy przygotować kompleksowe rozwiązanie wraz z uzasadnieniem.

Egzaminy zawodowe są sprawdzianem przede wszystkim zdobytej dotychczas wiedzy i umiejętności przełożenia jej na praktykę. Poza tym są jednak postrzegane jako swoisty „maraton” sprawdzający odporność na stres przyszłych adwokatów i radców. Wiemy to z doświadczenia własnego i innych zdających – egzamin po drugim dniu wydaje się być bardziej testem na wytrzymałość nerwową i fizyczną, niż sprawdzianem wiedzy prawniczej i doświadczenia.

W 2022 roku wydaje się, że jesteśmy już po pandemii COVID-19 i wprowadzonym w związku z nią reżimem sanitarnym. Niemniej nie wykluczone, że w związku ze zniesieniem wszelkich obostrzeń, wzrośnie ilość przypadków i na egzaminach będą obowiązywać specjalne procedury bezpieczeństwa, które wpłyną zapewne w jakiś sposób na przeprowadzenie egzaminu, a tym samym na poziom stresu wśród zdających.

Zobacz praktyczny poradnik ze wskazówkami jak technicznie zorganizować sobie egzamin →

Egzamin adwokacki, egzamin radcowski – Jak się uczyć? →

Sprawy nie ułatwiają też wspomniane już chaotyczne zmiany stanu prawnego i chwiejąca się racjonalność ustawodawcy. Niewątpliwie jednak solidne przygotowanie i zdolność zastosowania wiedzy w praktyce sprawią, że dla większości zdających egzamin będzie formalnością.

Dlatego wszystkim zdającym egzamin w 2023 roku pragniemy życzyć maksymalnej koncentracji, błyskotliwości, opanowania, a przede wszystkim – wiary we własną wiedzę i umiejętności.
Możemy Was zapewnić, że kilka godzin to naprawdę wystarczająca ilość czasu na poradzenie sobie z zadaniem egzaminacyjnym, a czasem za sprawą jednego przeczytanego artykułu kodeksu, jednego orzeczenia, jednego akapitu komentarza, odnaleźć można bezcenny trop dla prawidłowego rozwiązania zadania.

Życzymy Wam wszystkim zdrowia i wytrwałości na egzaminie. Powodzenia!

Jeżeli uważasz, że artykuł był przydatny zostaw gwiazdki

LEGALVENUE jest pierwszą w Warszawie profesjonalną wspólnotą prawników.